Πως να μάθω να ακούω το σώμα μου
Με τον όρο ψυχοσωματικές παθήσεις αναφερόμαστε στις παθήσεις της γενικής παθολογίας οι οποίες οφείλονται εξ ολοκλήρου ή εν μέρη σε ψυχολογικούς παράγοντες, συνειδητούς ή ασυνείδητους. Χρησιμοποιούμε τον όρο «ψυχοσωματικές παθήσεις» για να περιγράψουμε τις παθήσεις που χαρακτηρίζονται σε σημαντικό βαθμό από ψυχογενείς αιτίες.
Γενικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι περισσότερες ασθένειες είναι ψυχοσωματικές, δηλαδή για την εμφάνισή τους οφείλονται τόσο ψυχολογικοί όσο και σωματικοί παράγοντες. Μια σωματική ασθένεια μπορεί να επηρεάσει την ψυχική μας κατάσταση (π.χ. να δημιουργήσει άγχος ή θλίψη) και αντίστροφα, μια ψυχική διαταραχή μπορεί να έχει αντίκτυπο στο σώμα μας (π.χ. ανορεξία ή διαταραχές του εντέρου). Ωστόσο, σε κάποιες ασθένειες, οι ψυχολογικοί παράγοντες φαίνεται να παίζουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο. Μπορούν να προκαλέσουν την ασθένεια, να επιδεινώσουν σημαντικά τα συμπτώματα και να επηρεάσουν την πορεία της. Επιπλέον, οι ψυχολογικοί παράγοντες μπορεί να προκαλέσουν επιμέρους σωματικά συμπτώματα χωρίς στην πραγματικότητα να προξενούν μια ασθένεια, όπως πονοκέφαλο, ζαλάδα, στομαχικές διαταραχές, ταχυκαρδία.
Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ψυχιατρική Εταιρία, οι περιοχές της υγείας που εκδηλώνουν ψυχοσωματικές παθήσεις συνοψίζονται στις παρακάτω κατηγορίες:
– Δερματικά (π.χ. νευροδερματίτιδα, αλλεργική δερματίτιδα, έκζεμα, τριχόπτωση)
– Μυοσκελετικά (π.χ. πόνοι στη μέση, κράμπες, νευρόπονοι, πονοκέφαλοι από υπέρταση, ρευματοειδής αρθρίτιδα)
– Αναπνευστικά (π.χ. άσθμα, βρογχίτιδα)
– Κυκλοφορικά (π.χ. υπέρταση, ταχυκαρδία, αρρυθμία ή στένωση στεφανιαίων, ημικρανίες)
– Αιματολογικά (π.χ. διαταραχές στο αίμα όπως αύξηση πηκτικότητας και διαταραχές στο λεμφικό σύστημα)
– Γαστρεντερικά (π.χ. έλκος, γαστρίτιδα, σπαστική κολίτιδα)
– Γεννητουρικά (π.χ. διαταραχές στον κύκλο της περιόδου, έλλειψη σεξουαλικού ενδιαφέροντος, ψυχοσεξουαλικές διαταραχές)
– Ενδοκρινικά (π.χ. υπερθυρεοειδισμός, ψυχογενής βραχυσωμία, ζαχαρώδης διαβήτης)
– Διαταραχές αισθητηρίων οργάνων (π.χ. ψυχογενής πόνος)
– Διαταραχές νευρικού συστήματος (π.χ. σκλήρυνση κατά πλάκας)
Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα ή παθήσεις που μπορεί να εκδηλώσει ένας άνθρωπος δεν είναι λιγότερο αληθινά από τα καθαρά σωματικά συμπτώματα, ούτε αποτελούν αποκύημα της φαντασίας του ανθρώπου που υποφέρει από αυτά. Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα, είναι υπαρκτές σωματικές διαταραχές ενώ απαιτούν την ίδια ίσως και περισσότερη προσοχή από τα υπόλοιπα. Η βασική διαφορά τους έγκειται στο αίτιο που υποκινεί το βασικό σωματικό σύμπτωμα. Το πιο πιθανό όμως είναι ότι τα αίτια να άπτονται της παρουσίας πολλών παραγόντων ένας βασικός εκ των οποίων είναι και ο ψυχολογικός.
Μεγάλο ποσοστό ανθρώπων αντιμετωπίζει ή έχει αντιμετωπίσει στο παρελθόν συμπτώματα όπου στις ιατρικές εξετάσεις δεν φαίνεται να υποδεικνύουν κάποια προφανή αιτία και το πρόβλημα είναι ψυχολογικό. Μια διάγνωση που οι περισσότεροι άνθρωποι αντιμετωπίζουν με δυσπιστία, θεωρώντας πως δεν υπήρξε επαρκής ιατρική εξέταση. Ανάμεικτα συναισθήματα δημιουργούνται με κυρίαρχο αυτό της ανασφάλειας και του άγχους.
Ο συνδυασμός όλων αυτών είναι απολύτως δικαιολογημένος και πολλές φορές επιβεβλημένος από την άγνοια αλλά και από τη μικρή έως ελάχιστη σημασία που δίνεται ή δινόταν στην ψυχική και συναισθηματική κατάσταση και στον κυρίαρχο ρόλο που διαδραματίζει αυτή σε όλες τις πτυχές της ζωής μας.
Η ψυχή και το σώμα αποτελούν ένα ενιαίο και αδιάσπαστο σύνολο. Όταν πάσχει το ένα, συμπαρασύρει και το άλλο, γι’ αυτό και έχει πολύ μεγάλη σημασία η αναζήτηση της ισορροπίας. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο στην αντιμετώπιση των ψυχοσωματικών προβλημάτων, ενώ +ανοίγει τον δρόμο για τη βελτίωση της ψυχικής, σωματικής και πνευματικής υγείας ενός ατόμου.