Τα στάδια ανάπτυξης είναι διαφορετικά για κάθε παιδί, το ίδιο και η εμπειρία του γονέα. Όμως οι ειδικοί έχουν σταθμίσει κάποια ορόσημα σχετικά με το εύρος της φυσιολογικής ανάπτυξης από τη γέννηση μέχρι και τις πρώτες τάξεις του δημοτικού. Παρακάτω θα βρείτε αναλυτικά αυτά τα ορόσημα και τους τομείς ανάπτυξης όπως είναι η έκφραση, η κατανόηση και οι κινητικές δεξιότητες.
Ορόσημα ηλικίας 0-6 μηνών
- παράγει ήχους ευχαρίστησης (γρυλίσματα-μπαμπαλίσματα)
- αντιδρά στους ήχους και γυρίζει το κεφάλι του
- ανάλογα με τις ανάγκες του χρησιμοποιεί διαφορετικό κλάμα
- αναγνωρίζει φωνές και γελάει όταν του μιλάνε
- μιμείται ήχους
- η φωνή του παρουσιάζει ποικιλία στην ηχηρότητα και τον τόνο
- χρησιμοποιεί χειρονομίες για να υποδείξει αυτό που θέλει
Ορόσημα ηλικίας 7-12 μηνών
- καταλαβαίνει το όχι και το ναι
- ανταποκρίνεται στο όνομα του
- μιμείται περισσότερους ήχους
- εμφάνιση πρώτων λέξεων , βάβισμα (μα-μα, μπα-μπα)
- έντονα στοιχεία προσωδίας και επιτονισμού
- ακούει όταν του μιλάνε
- σιγά – σιγά αρχίζει να αλλάζει το βάβισμα και χρησιμοποιεί σκόπιμα την ομιλία
- έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 1-3 λέξεις
- χρησιμοποιεί κυρίως ουσιαστικά
- καταλαβαίνει τις απλές εντολές
Ορόσημα ηλικίας 13-18μηνών
- η ομιλία του είναι σχεδόν ακατάληπτη
- ηχολαλεί
- ακολουθεί απλές εντολές
- εκφραστικό λεξιλόγιο 3-25 λέξεις ή και περισσότερες
- χρησιμοποιεί παράλληλα χειρονομίες και φώνηση
Ορόσημα ηλικίας 19-24 μηνών
- εκφραστικό λεξιλόγιο 50 λέξεις ή και περισσότερες
- αντιληπτικό λεξιλόγιο πάνω από 300 λέξεις
- αρχίζει να χρησιμοποιεί προτάσεις με ουσιαστικά και ρήματα (προτάσεις 2-3 λέξεων)
- απαντά στην ερώτηση <<τι είναι αυτό;>>
- ακούει ιστορίες
- ονομάζει πέντε μέρη του σώματος και κάποια οικεία αντικείμενα
- καταλαβαίνει και ακολουθεί εντολές με δύο μέρη (μάζεψε τα παιχνίδια σου και κάτσε στο τραπέζι)
Ορόσημα ηλικίας 2- 2,5 χρονών
- Κατανόηση
- Αναγνωρίζει δραστηριότητες σε εικόνες.
- Αναγνωρίζει περισσότερα μικρότερα μέρη του σώματος του.
- Αναγνωρίζει κάποιες κατηγορίες ονομάτων των μελών της ευρύτερης οικογένειας.
- Κατανοεί τη χρήση των αντικειμένων.
- Αρχίζει να καταλαβαίνει επίθετα, αυτά που δηλώνουν διαφορά μεγέθους.
- Έκφραση
- Χρησιμοποιεί προτάσεις 3‐4 λέξεων με περισσότερες αντωνυμίες.
- Ζητά λεκτική βοήθεια για κάποιες καθημερινές προσωπικές του ανάγκες.
- Ονομάζει και αναγνωρίζει τουλάχιστον ένα χρώμα σωστά.
- Μπορεί να μετράει ή να επαναλαμβάνει σωστά 2 ή 3 νούμερα στη σειρά.
Ορόσημα ηλικίας 2,5 – 3 χρονών
- Κατανόηση
- Καταλαβαίνει και μπορεί να ανταποκριθεί στις περισσότερες μακροσκελείς εντολές.
- Καταλαβαίνει τα περισσότερα κοινά ρήματα και επίθετα.
- Κατανοεί ποσοτικές και χωρικές έννοιες.
- Κάνει ερωτήσεις και δείχνει ενδιαφέρον στις αιτιολογήσεις του γιατί είναι έτσι τα πράγματα και πως λειτουργούν τα πράγματα.
- Κατανοεί το «ένα» και το «όλα»
- Ευχαριστιέται να ακούει μικρές ιστορίες, τραγούδια και ποιηματάκια
- Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο 500 λέξεις.
- Έκφραση
- Όταν ερωτηθεί, δίνει το μικρό του όνομα και το επίθετό του.
- Ονομάζει και μιλάει για αυτά που κάνει.
- Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 50 – 250 λέξεις.
- Δημιουργεί ερωτήσεις 1-2 λέξεων.
- Δημιουργεί φράσεις 3-4 λέξεων.
- Χρησιμοποιεί κάποιες προθέσεις, άρθρα, παρουσιάζει προοδευτικά ρήματα, απλούς πληθυντικούς, γραμματικά φαινόμενα και ανώμαλες παρελθοντικές μορφές.
- Κάνει χρήση ηχολαλίας όταν συναντά δυσκολίες στο λόγο
- Κάνει συχνές επαναλήψεις- ειδικά με τα αρχικά «εγώ» και τις πρώτες συλλαβές.
- Μεγαλώνει το εύρος της ταχύτητας ομιλίας.
- Χρησιμοποιεί πάντα τα αρχικά σύμφωνα (έστω και αν δεν έχουν τη σωστή άρθρωση).
- Συχνά παραλείπει ή αντικαθιστά μεσαία σύμφωνα.
- Χρησιμοποιεί περίπου 27 σύμφωνα.
- Χρησιμοποιεί το βοηθητικό ρήμα «είμαι» μαζί με τα συμβαλλόμενα μέρη.
- Χρησιμοποιεί κάποια ομαλού παρελθοντικού χρόνου ρήματα, μορφήματα κτητικότητας, αντωνυμίες και προστακτική.
- Κινητικές δεξιότητες
- Περπατάει με χαρακτηριστικό παιδικό βάδισμα.
- Ανεβαίνει και κατεβαίνει τις σκάλες μόνο του.
- Ισορροπεί για ένα δευτερόλεπτο με το ένα πόδι.
- Γυρνάει σελίδες είτε μία-μία, είτε δύο ή τρεις μαζί.
- Κατασκευάζει πύργο με έξι κύβους.
- Ζωγραφίζει.
- Πίνει από γεμάτο ποτήρι με το ένα χέρι, μασάει το φαγητό.
- Γδύνεται μόνο του.
Ορόσημα ηλικίας 3- 4 χρονών
- Κατανόηση
- Αντιλαμβάνεται τις λειτουργίες των αντικειμένων.
- Αντιλαμβάνεται τις διαφορές στα νοήματα (σταμάτα- συνέχισε, μέσα- επάνω, μεγάλο- μικρό).
- Εκτελεί διπλές και τριπλές εντολές.
- Αναγνωρίζει τα αντικείμενα με το όνομά τους.
- Έχει επίγνωση του παρελθόντος και του μέλλοντος.
- Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο 1.200 – 2.000 λέξεις.
- Ο λόγο του είναι 80% καταληπτός.
- Έκφραση
- Ρωτά και απαντά σε απλές ερωτήσεις (ποιος, τι, που, γιατί)
- Συχνά κάνει ερωτήσεις και ζητά λεπτομέρειες στην απάντηση.
- Παράγει απλές ρηματικές αναλογίες.
- Χρησιμοποιεί το λόγο για να εκφράσει συναισθήματα.
- Χρησιμοποιεί 4-5 λέξεις και αργότερα 6 λέξεις στις προτάσεις.
- Επαναλαμβάνει προτάσεις με 6- 13 λέξεις με ακρίβεια.
- Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 800- 1.500 λέξεις.
- Μπορεί να επαναλαμβάνεται συχνά, να σταματάει απότομα τη ροή του λόγου, να δυσκολεύεται να αναπνεύσει και να κάνει γκριμάτσες κατά τη διάρκεια της ομιλίας του.
- Ψιθυρίζει.
- Κατέχει το 50% των συμφώνων και συμφωνικών συμπλεγμάτων
- Μπορεί να συνεχίσει να χρησιμοποιεί ηχολαλία.
- Χρησιμοποιεί τα ρήματα «είναι» και «είμαι» σε μία πρόταση.
- Τοποθετεί δύο γεγονότα σε χρονολογική σειρά.
- Χρησιμοποιεί γραμματικές εκθλίψεις, ανώμαλο πληθυντικό, μελλοντικό χρόνο και συνδέσεις.
- Χρησιμοποιεί επαρκώς ομαλούς πληθυντικούς, κτητικά και ρήματα απλού αορίστου.
Ορόσημα ηλικίας 4 – 5 χρονών
- Κατανόηση
- Αντιλαμβάνεται αλληλουχία αριθμών πάνω από 3
- Αντιλαμβάνεται έννοιες χώρου
- Αναγνωρίζει 1 με 3 χρώματα
- Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο 2.800 ή περισσότερων λέξεων
- Μετρά μέχρι το 10 σε σειρά
- Παρακολουθεί μικρές, απλές ιστορίες
- Ευχαριστιέται με τις ρύμες, το ρυθμό και τις ψευδολέξεις
- Έκφραση
- Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 900 – 2.000 ή περισσότερων λέξεων
- Κάνει ερωτήσεις για τη λειτουργία των πραγμάτων
- Χρησιμοποιεί γραμματικά σωστές προτάσεις
- Χρησιμοποιεί προτάσεις 4 με 8 λέξεων
- Απαντά σε ερωτήσεις που χωρίζονται σε δύο μέρη
- Ρωτά τη σημασία λέξεων
- Μιλά με εύρος περίπου 186 λέξεων από λεπτό
- Μειώνει τον συνολικό αριθμό των επαναλήψεων στο λόγο του
- Παράγει σύμφωνα με 90% ακρίβεια
- Συχνά παραλείπει τα σύμφωνα με μεσαία θέση
- Ο λόγος του είναι συχνά κατανοητός στους ξένους
- Μιλάει για τις εμπειρίες στο σχολείο, με τους φίλους, στο σπίτι
- Αναμεταδίδει επακριβώς μεγάλες ιστορίες
- Δίνει προσοχή σε ιστορίες και απαντά σε σχετικές, απλές ερωτήσεις
- Χρησιμοποιεί ανώμαλους πληθυντικούς, κτητικές αντωνυμίες, μελλοντικούς χρόνους, αντανακλαστικές αντωνυμίες και συγκριτικά μορφήματα στις προτάσεις.
- Κινητικές δεξιότητες
- Τρέχει γύρω από εμπόδια
- Σπρώχνει, τραβάει και στρίβει παιχνίδια που φέρουν ρόδες
- Πηδάει πάνω από αντικείμενο 6 ιντών και προσγειώνεται και με τα δύο πόδια
- Πετάει τη μπάλα προς μία κατεύθυνση
- Ισορροπεί στο ένα πόδι για 5 δευτερόλεπτα
- Σερβίρει από κανάτα
- Κόβει τροφή με το μαχαίρι
- Χρησιμοποιεί την τουαλέτα μόνο του
- Επιλέγει μουσική
- Αναπηδά στο ένα πόδι
- Περπατάει σε γραμμή
- Τα πόδια του έχουν ικανοποιητική δύναμη, χαλαρότητα και ικανότητα
- Κραδαίνει με την πλάτη του και το μεσαίο δάχτυλο
- Ελευθερώνει αντικείμενα που κρατάει με προσοχή
- Κρατάει το χαρτί με το χέρι του όταν γράφει
- Σχεδιάζει κύκλους, σταυρούς και διαμάντια
- Κατεβαίνει τις σκάλες χωρίς βοήθεια
- Μεταφέρει φλιτζάνι με υγρό χωρίς να το χύσει
- Χαίρεται να κόβει και να κολλάει
Ορόσημα ηλικίας 5 – 6 χρονών
- Κατανόηση
- Ακολουθεί οδηγίες που του δίνονται σε ομάδα
- Εκτελεί εντολές που απαρτίζονται από 3 μέρη
- Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο περίπου 13.000 λέξεων
- Έκφραση
- Ονομάζει 6 βασικά χρώματα και 3 βασικά σχήματα
- Κάνει ερωτήσεις τύπου «πως;»
- Απαντά λεκτικά στο «γεια» και «τι κάνεις;»
- Χρησιμοποιεί κατάλληλα παρελθοντικό και μελλοντικό χρόνο
- Χρησιμοποιεί συνδέσεις
- Ονομάζει τα αντίθετα
- Ονομάζει σε σειρά τις μέρες της εβδομάδας
- Μετρά σε σειρά μέχρι το 30
- Συνεχίζει την αύξηση του λεξιλογίου
- Μειώνει το μέγεθος των προτάσεων σε 4 με 6 λέξεις
- Εναλλάσσει τους ήχους περιστασιακά
- Ανταλλάσει πληροφορίες και κάνει ερωτήσεις
- Χρησιμοποιεί προτάσεις με λεπτομέρειες
- Αναπαράγει με ακρίβεια ιστορίες
- Τραγουδά ολόκληρα τραγούδια και απαγγέλει παιδικά ποιήματα
- Επικοινωνεί με ευκολία με ενήλικες και άλλα παιδιά
- Χρησιμοποιεί κατάλληλα γραμματική στις περισσότερες περιπτώσεις
- Κινητικές δεξιότητες
- Περπατά προς τα πίσω με εναλλαγή φτέρνας- δακτύλων και κάνει τούμπα
- Κόβει σε ευθεία γραμμή με το ψαλίδι και κόβει το φαγητό με το μαχαίρι
- Γράφει κάποια κεφαλαία γράμματα
- Δένει τα παπούτσια του
- Κατασκευάζει πολύπλοκες κατασκευές με τουβλάκια
- Κάνει πατίνι, χοροπηδάει, πηδάει το σχοινάκι και οδηγάει το ποδήλατο
- Κουμπώνει τα ρούχα του, πλένει το πρόσωπό του και μαζεύει τα παιχνίδια του
- Δημιουργεί συγκεκριμένα στίγματα με μπογιά και περιοριστικά στίγματα σε μικρή περιοχή